Kopuła Bruneleschiego czyli o architekturze i rywalizacji w czasach Renesansu

Każde miasto ma swój symbol. Paryż ma Wieżę Eiffela, Turyn Molle Antonelliana… Symbolem Florencji jest bez wątpienia kopuła katedry Santa Maria del Fiore, bo jej czerwona bryła jest widoczna z wielu miejsc w tym mieście i zdaje się górować nad całą Florencją. Zbudowana w latach 1420 - 1436, jest ponadto jednym z najbardziej znanych dzieł architektury renesansu. 

Przyznacie sami, że kopuła Santa Maria del Fiore góruje nad Florencją

A wszystko zaczęło się od konkursu ogłoszonego przez biskupa Florencji w 1418 roku. Katedra, choć budowana od ponad stu lat, ciągle nie miała kopuły.  Arnofli, który zaprojektował katedrę, zapewne chciał aby przykryta była kopula, ale jego potomnym ciężko było znaleźć sposób na zbudowanie kopuły o rozpiętości ponad 40 metrów. A koniecznie chciano zbudować ogromną kopułę, a nie płaski dach, żeby przegonić rywalki Florencji: Pizę i Sienę, których katedry są zwieńczone kopułami. Nie lada orzech do zgryzienia. Ze względu na imponujący rozmiar nie można było zastosować używanych w budownictwie rusztowań i trzeba było wymyślić sposób na ich zastąpienie. Konkurs wygrał mało znany artysta Filippo Bunelleschi, z wykształcenia złotnik, który, zainspirowany architekturą bizantyjską i romańską, zaprojektował kopułę żebrową o podstawie osmioboku, murowaną przy pomocy podwieszanych rusztowań o zmniejszanym wieńcu.

Przekrój kopuły.
źródło: Alessandro Conti, "Artisti del quatrocento a Firenze",Firenze, Octavo, 1998, s. 28

Kopula Brunelleschiego ma dwie powłoki, a w górnych partiach kamień zastąpiony jest lżejszą cegłą. Dzięki tym wszystkim pomysłom kopuła Brunelleschiego, zainspirowana kopułą Panteonu w Rzymie, ujrzała światło dzienne. 

A tutaj możecie obejrzeć ciekawą animację na temat kopuły: 

Dzięki zastosowaniu tych wszystkich nowatorskich rozwiązań, budowa tej kopuły otwiera renesans w architekturze. Na zawsze zmienia też sposób postrzegania zawodu architekta. Po raz pierwszy połączono rolę projektanta i wykonawcy, nadając architekturze charakter artystyczno-naukowy, łączący sztukę ze skomplikowanymi matematycznymi wyliczeniami.

A tak wygląda wnętrze kopuły

Co ciekawem Filippo Brunelleschi zaprojektował kopułę, ale zgodnie z wizją artysty renesansowego, nie pozostawił po swoim projekcie żadnej dokumentacji. Ba, Brunelleschi to prawdziwy renesansowy artysta-indywidualista. Początkowo miał współpracować ze swoim rywalem Lorenzo Ghinertim, który sprzątnął mu już wcześniej sprzed nosa kontrakt na północne drzwi do florenckiego baptysterium. Jak się pewnie domyślacie nie mógł znieść myśli o współpracy z wrogiem i za radą Donatella tak długo udawał chorego, aż Ghiberti przyznał, że nie jest w stanie wprowadzić w życie projektu Brunelleschiego, bo go zupełnie nie rozumie. Dlatego do dziś kopuła nazywana jest Kopula Brunelleschiego.

Budowie kopuły Brunelleschi poświęcił właściwie całe życie, ale w między czasie zaprojektował inne ważne dla Florencji budowle, takie jak Szpital Niewiniątek, kościół San Lorenzo czy kaplica Pazzich w kościele Santa Croce.

Na kopułę można wejść, aby podziwiać panoramę miasta i okolic. Ta przyjemność kosztuje 8 euro. Jeszcze nie byliśmy, nie wiemy więc czy warto. Ktoś z was wchodził?